Varlığa dayalı menkul kıymet, finans kurumlarının sahip olduğu alacakları karşılığında çıkarmış olduğu bir tür değerdir. Piyasada genellikle VDMK şeklindeki kısaltmasıyla görülür. Bu terim, yeni bir finansman tekniği olarak tanımlanabilir.
Kurumların bilançolarında yer alan teminata konu alacakların ya da senetlerin ikincil piyasada pazarlanabilir hâle getirilmesi menkul kıymetler olarak adlandırılır. Varlığa dayalı menkul kıymetler de özellikle yurt dışında oldukça sık başvurulan bir yöntemdir. Banka kredisine alternatif olarak görülen bu durum, reel sektörün elinde tuttuğu varlıklar üzerinden işlem görür.
Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler Nelerdir?
Varlığa dayalı menkul kıymetler, finansal kurumların alacakları karşılığında çıkardıkları araçlardan birisidir. Bu sayede bahsi geçen finansal kuruluşlar, henüz gelmemiş olan alacaklarınalikidite sağlar. Varlığa dayalı menkul kıymetlere konu olabilecek değerler ise şu şekilde sıralanabilir:
- Tüketici kredileri
- Finansal kiralama sözleşmeleri sebebiyle doğacak olan alacaklar
- Mal ve hizmet üretimi icra eden anonim şirketlerin müşterilerine yapmış olduğu faturalı satışların hepsinden doğan senede ya da teminata bağlı ticari alacaklar
Kısaca varlığa dayalı menkul kıymetler, kaynak kuruluşun bilançosuna dâhil edilen alacakları temsil eder. Bu noktada alacaklar, sermaye piyasası araçları niteliğinde sayılır.
Türkiye’de Hangi Kuruluşlar VDMK İhraç Edebilirler?
Varlığa dayalı menkul kıymetler ihraç eden kurum/kuruluşlar arasında; bankalar, finansal kiralama şirketleri ve genel ortaklar bulunur. Ayrıca gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve finansman şirketleri de bahsi geçen kuruluşlar arasında yer alır. Varlığa dayalı menkul kıymetlerin ihracı iki farklı şekilde yapılabilir. Bunlar; kendi ticari işlemlerinden kaynaklı alacaklar karşılığında doğrudan ya da devralınmış olunanlar üzerinden dolaylı şekilde açıklanabilir. Bankalar her ikisini de yapabilirken finansal kiralama şirketleri ise yalnızca kendi alacakları karşılığında VDMK çıkartabilir.
Varlığa Dayalı Finansman Nedir?
Varlığa dayalı finansman, ihraç edilmiş olan varlığa dayalı menkul kıymetler karşılığında toplanan paralarla oluşturulan fon olarak adlandırılabilir. Bu fon tarafından sağlanan finansman, yalnızca Türkiye’de kullanılabilir. Buradan gerçekleştirilecek her türlü ödeme ya da harcama için banka nezdinde işlemler yapılır. Varlık finansmanı fonu, kendisine ait bir tüzel kişiliğe sahip değildir ve kuruluş şekliyle süreli ya da süresiz olabilir.
Fon, doğrudan aktarım usulüyle yönetilir. Fon portföyünde yer alan varlıklardan elde edilmiş olan nakit akımları, gerekli kesintilerin yapılmasının ardından varlığa dayalı menkul kıymet sahiplerine aktarılır. Varlık Finansmanı Fonlarınının kKuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Tebliğ kapsamında olmayan hiçbir işlem, bahsedilen bu terimlerle adlandırılamaz ya da benzer ifadelerle açıklanamaz.
Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler İçin Neler Dayanak Oluşturur?
Varlığa dayalı menkul kıymetler için 6 ana alacak türü bulunur. Bunlar:
- Bankaların gerçek kişilere verdiği tüketici kredileri
- Bankalar tarafından tüzel kişilere verilmiş tüketici kredileri
- Bankaların gerçek kişilere vermiş olduğu konut kredileri
- Finansal kiralama işlemleri sonrasında doğan alacaklar
- İhraç işlemleri sonucunda doğan tüm alacaklar
- Gayrimenkullerin satış işlemlerinin akabinde doğan alacaklar
Varlığa dayalı menkul kıymetler için dayanak oluşturan bu alacak türleri sayesinde banka kredileri yerine ciro edilebilen enstrümanlar geliştirilmiş olur.
