‘Day trader’ların 7 altın kuralı

Bir yatırım sistemine sahip yatırımcılar rakiplerinden bir adım önde olsalar da, belli başlı kurallara uymadıkları takdirde piyasalarda başarısız olmaya mahkumdur.

Özellikle kısa vadeli alım satım yapan gün içi trader’lar (day trader) için disiplinli ve istikrarlı şekilde kurallara uymak hayati derecede önemlidir.

7 altın kural

ABD’li yatırımcı ve yazar Steve Burns’ün New Trader U’da yer alan makalesine göre, gün içi yatırım, finans piyasalarında para kazanmanın bir yolu olsa da bazı önemli kurallara uyulmadığında inanılmaz derecede risklidir.

Hevesli yatırımcılar, gün içi yatırımda başarılı olmak ve büyük finansal kayıp riskini en aza indirmek için yedi altın kuralı anlamalı ve uygulamalıdır.  İşlem yapılan piyasayı anlamaktan işlemler boyunca disiplinli kalmaya kadar bu kurallar, tüm deneyimli yatırımcıların uyduğu temel ilkelerdir.

Bu yedi altın kuralı izleyerek başarı şansınızı en üst düzeye çıkarabilir ve dikkatsiz kararlar veya gün içi yatırım hakkında bilgi eksikliği nedeniyle oluşabilecek büyük kayıplara karşı kendinizi koruyabilirsiniz.

Piyasayı anlayın

Gün içi yatırımın ilk kuralı, işlem yaptığınız piyasayı anlamaktır. Piyasanın nasıl eğilim gösterdiğini, ne kadar oynak olabileceğini ve ne kadar likit olduğunu bilmelisiniz. Piyasanın tarihsel grafikleri hakkında iyi bir anlayışa sahip olmanız gerekir. Fiyat hareketi sinyallerini geriye dönük test etmek de bir zorunluluktur. Tam olarak anlamadığınız bir piyasada asla gün içi alım satım yapmamanız gerekir.

Gün içi yatırım, aynı gün içinde finansal araçların alım satımını içeren kısa vadeli menkul kıymet tutma biçimidir. Kısa vadeli piyasa hareketlerinden yararlanmak isteyen trader’lar arasında popüler bir strateji olarak bilinir. Day trader’lar, brokerları aracılığıyla borsalarda hisse senetleri, opsiyonlar, vadeli işlemler, dövizler ve diğer menkul kıymetlerle işlem yapabilir.

Hisse senedi yatırımıyla ilgili olarak, gün içi yatırımcılar borsalarda listelenen şirketlerin hisselerini alıp satar. Pozisyonlarını yalnızca birkaç saniye, dakika veya saat tutarak, oldukça likit hisse senetleri veya endekslerdeki küçük fiyat hareketlerinden yararlanmak için fırsatlar ararlar.

Opsiyonlar, gün içi yatırımcılar tarafından alınıp satılan bir başka menkul kıymet türüdür. Opsiyonlar yatırımcılara, vadesi dolmadan önce önceden belirlenmiş bir fiyattan bir temel varlığı satın alma veya satma hakkını verir ancak yükümlülüğünü vermez. Yatırımcılar, temel bir varlığın fiyatında önemli bir hareket olacağına inandıklarında ve bunun yukarı mı aşağı mı olacağı veya ne kadar hareket edeceği konusunda yönlü bir bahis yapmak istediklerinde opsiyon sözleşmelerini kullanır.

Vadeli işlemler, gün içi yatırımcılar tarafından alınıp satılan bir başka menkul kıymet türüdür. Bu sözleşmeler, iki taraf arasında gelecekte bir noktada bugün önceden belirlenmiş bir fiyattan bir varlığı satın alma ya da satma anlaşmalarını temsil eder. Vadeli işlemler, yatırımcıların varlıklar üzerinde mülkiyet olmadan fiyatların yükselip yükselmeyeceği konusunda spekülasyon yapmalarına olanak tanır çünkü vadeli işlemlerin çoğu, her işlemde yer alan alıcılar ve satıcılar arasında malların/varlıkların fiziksel teslimatı yerine nakit ödemelerle sonuçlanır.

Gerçekçi hedefler belirleyin

Deneyimsiz gün içi yatırımcılar arasında yüksek bir başarısızlık oranına neden olan bir şey de, gerçekçi olmayan beklentilerdir. Gün içi yatırıma giriş engelleri o kadar düşüktür ki yeni yatırımcılar bunun kolay olacağını düşünür. Gün içi yatırım, profesyonel bir çabadır ve kârlı olmak için ciddi zihinsel dayanıklılık, üstün bir strateji ve uygun risk yönetimi gerekir. Bu kolay değildir ve zaman alır.

Başından itibaren kârlı bir gün içi yatırımcı olacağınızı düşünmek gerçekçi değildir. İyi bir yılda gün içi yatırımda en iyi hedge fonlarından ve profesyonel yatırımcılardan yüzde bazında daha büyük getiriler elde edeceğinizi düşünmek de gerçekçi değildir.

Gün içi yatırımda dolar cinsinden değil, getiri yüzdesi cinsinden düşünmelisiniz. Gün içi yatırımcı olarak kayıp yaşamayacağınızı düşünmek de aptalcadır. En iyi yatırımcıların birçoğunun sadece yüzde 50 kazanma oranı vardır ve en iyi gün içi yatırımcıların bazıları ise sadece yüzde 75 kazanma oranına sahiptir.

Gerçekçi hedefler belirlemek gün içi yatırımın önemli bir parçasıdır. Heyecana kapılıp aşırı hırslı olmak kolaydır ancak bu hayal kırıklığına ve hüsrana yol açabilir. Önemli olan, motive ve oyunda kalmanıza yardımcı olacak ulaşılabilir hedefler belirlemektir.

İşe ulaşılabilir kısa vadeli hedefler belirleyerek başlamalısınız. Örneğin, gün içi yatırımdan her ay belirli bir miktar para kazanmak istiyorsanız, bunu günlük veya haftalık hedefler gibi daha küçük parçalara bölebilirsiniz. Bu şekilde, daha büyük resmin altında ezilmek yerine, bir seferde bir hedefe ulaşmaya odaklanabilirsiniz.

Gün içi yatırımdan ne kadar para kazanabileceğinize dair gerçekçi beklentilere sahip olmak da son derece önemlidir. Birçok kişi, sadece birkaç aylık başarılı alım satım sürecinden sonra işinden ayrılabileceğini düşünür ancak bu nadiren böyle olur. Gün içi yatırım sabır ve özveri gerektirir; tutarlı kârlar görmek biraz zaman alabilir.

Gerçekçi hedefler belirlemek için bir diğer ipucu da, bu hedeflere ulaşmak için tam olarak hangi adımların atılması gerektiğini bilmeniz için kendinize bir eylem planı oluşturmanızdır. Bu, potansiyel hisse senetlerini veya para birimlerini araştırmayı, izleme listeleri oluşturmayı, piyasa eğilimlerini izlemeyi içerebilir ve tüm bunları yaparken, herhangi bir kaybın, ilerlemenizi çok fazla rayından çıkarmaması için risk seviyenizi yeterince düşük tutabilirsiniz.

Riski yönetin

Risk yönetimi, gün içi yatırımın önemli bir parçasıdır. Getirileri en üst düzeye çıkarırken kayıpları en aza indirmek için alım satımlarınızla ilişkili riskleri belirlemeyi, değerlendirmeyi ve kontrol etmeyi bilmelisiniz. Risk yönetimi stratejileri, yatırımcıların işlemleri hakkında risk kontrollü kararlar almalarına ve potansiyel büyük kayıplardan korunmalarına yardımcı olabilir.

Zarar durdurma emirleri: Zarar durdurma emirleri, önceden belirlenmiş bir fiyat seviyesine ulaştığında bir işlemi otomatik olarak kapatarak potansiyel kayıpları sınırlamaya yardımcı olan bir tür risk yönetimi stratejisidir. Bu, yatırımcının herhangi bir işlem için ayırdığından daha fazlasını kaybetmemesini sağlar.

Pozisyon boyutlandırma: Pozisyon boyutlandırma, gün içi yatırımcılar tarafından kullanılan bir diğer önemli risk yönetimi stratejisidir. Bu piyasa oynaklığı, zarar durdurma emri tetiklenirse toplam işlem sermayesine düşen maksimum kayıp ve kazanan olursa beklenen yatırım getirisi (ROI) gibi faktörlere bağlı olarak her bir işleme ne kadar sermaye ayrılması gerektiğini belirlemeyi içerir. Gün içi yatırımcılar, pozisyonları doğru şekilde boyutlandırarak  genel portföylerinin dengeli kalmasını ve bazı işlemler planlandığı gibi gitmese bile kayıp riskini minimize etmeyi sağlayabilirler.

Çeşitlendirme: Gün için yatırımcıları için çeşitlendirme, belki birden fazla piyasada işlem yapılabilecek olası menkul kıymetlerin geniş bir izleme listesine sahip olmakla ilgilidir. Ayrıca, işlem gören grafik türüne bağlı olarak momentum, geri dönüşler ve ortalamaya dönüş için sinyalleri çeşitlendirmek anlamına da gelebilir.

Çeşitlendirme, diğer yatırımcılar için olduğu gibi yüksek düzeydeki riski yönetmekten çok gün içi yatırımcılar için fırsatları genişletmekle ilgilidir. Gün içi yatırımcılar, çok fazla ilişkili riske maruz kalmak için işlemler arasında çok hızlı hareket eder.

Bir işlem planınız olsun

Finans piyasalarında başarılı olmak isteyen her yatırımcı için bir işlem planı olmazsa olmazdır. Bir işlem planı, işlemlere nasıl girip çıkacağınız, riski nasıl yöneteceğiniz ve sermayeyi nasıl tahsis edeceğiniz konusunda net yönergeler sağlamalıdır. Ayrıca, kârı ne zaman alacağınız veya zararı ne zaman keseceğiniz ve pozisyon boyutlandırma gibi diğer para yönetimi stratejileri hakkında kurallar da içermelidir.

İşlem planınızı oluştururken gün içi yatırımcı olduğunuzu göz önünde bulundurmanız ve hedeflerinize ve işlem stratejinize uyan bir strateji geliştirmeniz önemlidir. Bir gün içi yatırımcı, günlük grafikteki momentum sinyallerini kullanarak piyasadaki kısa vadeli hareketlere odaklanmak isteyebilir. Bir işlem planı, bir işleme girmeden önce işlem parametrelerinizi belirlemek demektir.

Ayrıca, teknik göstergeler veya kazanç raporları veya ekonomik haber bültenleri gibi haberlerden gelen veri noktaları gibi belirli kriterlere göre bir varlığı satın alma veya satma zamanının tam olarak ne zaman olduğunu bilmek için işlem planınız içinde giriş/çıkış noktalarını tanımlamak da önemlidir. Bu, her işlemin doğru zamanda, minimum riskle gerçekleştirilmesini ve zamanla piyasadaki olumlu fiyat hareketlerinden potansiyel kârlar için yer bırakılmasını sağlamaya yardımcı olur.

Avantajınıza bir risk/ödül oranı yaratan bir işlem planınız yoksa, yaptığınız her şey bir hatadır çünkü bir sisteminiz yoktur ve eylemleriniz rastgeledir.

Performansınızı analiz edin

Gün içi yatırımcı olarak performansınızı izlemek başarınız için olmazsa olmazdır. Kaydettiğiniz ilerlemenin ve hedeflerinize ulaşıp ulaşmadığınızın farkında olmanız önemlidir. Gelecekte daha iyi kararlar almak için işlemlerinizi takip etmeli ve analiz etmelisiniz.

Performansınızı izlemenin bir yolu, işlemlerinizin ayrıntılı kayıtlarını tutmaktır. Bu aşamada her işlemin ne zaman yapıldığı, ne kadar para yatırıldığı, ne tür bir varlık olduğu (hisse senedi, döviz çifti) ve kâr mı yoksa zarar mı getirdiği not edilir. Bu kayıtları tutmak, gelecekteki işlem kararlarınızı belirleyebilecek kalıpları oluşturmanıza yardımcı olur.

Performansınızı izlemenin bir başka yolu da kazanma oranı yani başarılı işlemlerin yüzdesi, işlem başına ortalama getiri  yani her işlemden ortalama ne kadar para kazandığınız ve maksimum düşüş yani herhangi bir dönemde kaybedilen en büyük miktar, gibi temel ölçümleri izlemektir. Bu ölçümler, gün içi işlemde ne kadar iyi performans gösterdiğiniz konusunda değerli iç görüler sağlar.

Ayrıca, hatalardan ders çıkarabilmeniz ve stratejilerinizi buna göre iyileştirebilmeniz için geçmiş işlemleri periyodik olarak gözden geçirmeniz de önemlidir. Gün içi yatırımcılar, önceki başarılara ve başarısızlıklarına geri dönüp bakarak hangi stratejilerin kendi özel işlem stilleri için en iyi şekilde işe yaradığını anlayabilir ve bu da zamanla sonuçlarını iyileştirmelerine olanak tanır. Alım satım günlüğünüz, yatırım yolculuğunuz hakkında yazdığınız bir kitaptır. Unutmamanız gerekir ki, farkında olmadığınız şeyi düzeltemezsiniz.

Disiplinli kalın

Gün içi yatırımda başarının temel faktörlerinden biri de disiplini korumaktır. Disiplin olmadan, tutarlı kârlar elde etmek imkansız hale gelir. Disiplin, yatırımcıların alım satım stratejilerini takip etmelerini ve duygularının veya egolarının kararlarını etkilemesine izin vermemelerini sağlar. İşler zorlaştığında disiplinli kalmak için bazı ipuçları şu şekilde sıralanabilir:

Tanımlı alım satım hedefleri belirleyin. Gün içi yatırımda neyi başarmayı umduğunuzu bilmek, disiplini ve odaklanmayı korumanıza yardımcı olacaktır.
Giriş ve çıkış noktalarınızı, risk yönetimi tekniklerinizi ve kâr hedeflerinizi ayrıntılı olarak açıklayan bir yatırım stratejisi oluşturun.
Planınızı takip edin. Diğer etkilerin veya duygularınızın seçimlerinizi etkilemesine izin vermeyin.
Bir yatırım günlüğü tutun. İşlemlerinizi takip ederek ve performansınızı inceleyerek hataları tespit edebilir ve düzeltebilirsiniz.
İşlemlerinizin sorumluluğunu üstlenin. Kayıplarınızın suçunu dış değişkenlere yüklemeyin. Bunun yerine, seçimlerinizin sorumluluğunu kabul edin ve bunları iyileştirmek için kullanın.
Zarar durdurma emirlerini kullanın. Bu, kayıplarınızın boyutunu kontrol etmenize yardımcı olacaktır.
Aşırı işlem yapmayın. İşlemlerinizi makul bir miktarla sınırlayın ve aşırı işlem yaparak kaybedilen kârları telafi etmeye çalışmaktan kaçının.
Mola vermeyi es geçmeyin. İşlem yapmak bilişsel ve duygusal olarak yorucu olabilir. Zihinsel olarak taze kalmak için sık sık dinlenin.
Bilinçli olun. Piyasadaki haberler ve değişikliklerden haberdar olun ancak bunların sizi işlem stratejinizden uzaklaştırmasına izin vermeyin.
Farkındalığınızı kullanın. Meditasyon gibi farkındalık egzersizlerini kullanmayı ve gerçek zamanlı olarak duygularınızın ve ego tepkilerinizin farkında olmayı deneyin.

Mola vermeyi ihmal etmeyin

Gün içi alım satıma ara vermek birkaç nedenden dolayı faydalı olabilir. Stresi, yorgunluğu ve bitkinlik veya duygusal karar verme nedeniyle hata yapma olasılığını azaltmaya yardımcı olur. Düzenli aralar vermek ayrıca yatırımcıların geri adım atıp stratejilerini ve performanslarını yeniden değerlendirmelerini sağlar ve bu da hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olabilir.

Piyasadaki olası fırsatları kaçırmamak için molalarınızı ne zaman vereceğinizi planlamak önemlidir. Aktif olarak alım satım yapmadığınız belli günler belirleyin; bu, piyasalarla ilgili haberleri okumak veya ekranlardan tamamen uzak kalmak gibi herhangi bir seçenek olabilir. Bu dinlenme sürelerinin, piyasalara yenilenmiş ve harekete hazır bir şekilde dönmeden önce enerji seviyenizi etkileyecek kadar uzun olduğundan emin olun. Köpeğinizi gezdirmek veya yakındaki bir kafeye veya parka gitmek, gün içi alım satım yapan birinin zihnini sıfırlaması için harika ve basit yöntemler olabilir.

Aile, arkadaşlar, hobiler, eğlence ve egzersizle hayatınızı çeşitlendirmek de gün içi alım satımın stresini dengelemeye yardımcı olabilir.